เรื่องดีๆ ของมหาสมุทรในปี 2557

แปลเรียบเรียงจากบทความของ Ayana Elizabeth, Waitt Institute ใน Ocean Views on December 24, 2014

เราอาจจะรับรู้เรื่องราวของมหาสมุทรหลายเรื่อง พอจะมีข่าวดีอยู่บ้าง แม้ว่ามหาสมุทรของเรายังคงเจอปัญหาหนัก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการประมงเกินขนาด มลพิษ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย แต่ในปี 2557 นี้ก็มีเรื่องฟินๆ หลายเรื่องด้วยกัน

#1 ปี 2557 เป็นปีสำคัญของเขตสงวนมหาสมุทร(marine reserves) หมู่เกาะคิริบาติ ปาเลาและคุกทำการปิดทะเลในน่านน้ำของตนกว่าครึ่งโดยห้ามมิให้ทำประมงเชิงพาณิชย์ ส่วนสหรัฐอเมริกาได้ขยายเขตอนุรักษ์ทะเลในหมู่เกาะแปซิฟิกอันห่างไกลของตนเพิ่มเป็นห้าเท่า สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นมิใช่เพราะการอนุรักษ์ที่ทำให้ผู้นำทางการเมืองรู้สึกถึงภาวะกดดัน และก็มิใช่เพียงแค่เหตุผลทางเศรษฐกิจการประมง แต่ยังเป็นประโยชน์ในการประชาสัมพันธ์เพื่อการท่องเที่ยวและชื่อเสียงในทางสากลของประเทศ

#2 ผู้นำโลกรวมตัวกันให้ความสนใจประเด็นมหาสมุทรโลก การประชุมว่าด้วยมหาสมุทรของเรา(Our Ocean Conference)ที่จัดโดยกระทรวงการต่างประเทศแห่งสหรัฐอเมริกาดูเหมือนจะเป็นจุดเปลี่ยนของนโยบายด้านมหาสมุทร จุดเน้นมุ่งไปที่งานที่ประสบผลสำเร็จ ทางออกและคำมั่นของรัฐบาลในการอนุรักษ์มหาสมุทร Leonardo DiCaprio ได้กล่าวประเด็นสำคัญของความพยายามปกป้องมหาสมุทร การประชุมนี้ต่อมากลายเป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นประจำปี นอกจากนี้ ยังมีการประชุมสุยอดว่าด้วยการปฏิบัติการปกป้องมหาสมุทร(Global Ocean Action Summit)ในกรุงเฮก ซึ่งเน้นไปที่เศรษฐกิจมหาสมุทร

#3 เรารู้ว่าเราต้องทำอะไรเพื่อฟื้นฟูแนวปะการังแห่งคาริเบียน รายงานที่ร่วมกันเขียนโดยนักวิทยาศาสตร์กว่า 90 คนและวิเคราะห์ข้อมูลจากงานสำรวจแนวปะการังในทะเลคาริเบียนกว่า 35,000 ชิ้นในช่วง 42 ปีที่ผ่านมา ชี้ให้เห็นว่า ปะการังเสื่อมโทรมลงครึ่งหนึ่งนับตั้งแต่ปี 2513 รายงานยังระบุว่า ถ้าเราช่วยกันอนุรักษ์สัตว์กินพืชที่สำคัญ เช่น ปลานกแก้วและเม่นทะเล เป็นต้น สัตว์น้ำนี้ช่วยกินสาหร่ายในแนวปะการัง และหากเราควบคุมมลพิษและการก่อสร้างตามแนวชายฝั่ง เราจะสามารถปกป้องแนวปะการังไว้ได้

#4 ผู้เข้าร่วมกิจกรรมสัปดาห์แห่งฉลาม(Shark week)ร่วมแรงร่วมใจกันเพื่อการอนุรักษ์ สารคดีเรื่องฉลามใน Discovery Channel นั้นเทียบเท่ากับซุปเปอร์โบลว์ในเรื่องการอนุรักษ์ฉลาม เป็นเรื่องราวที่สื่อติดตามตลอดทั้งปี เนื้อหาส่วนใหญ่ออกแบบให้ฉลามดูเป็นสัตว์หิวโหย ดุร้าย คนที่ติดตามสารคดีใช้สื่อสังคมแสดงพลังว่าพอแล้วสำหรับทัศนคติอันผิดพลาดนี้ สัปดาห์แห่งฉลามได้รับความสนใจจากสื่อมาก ฉลามยังได้รับความรักจากสาธารณะชนเมื่อรัฐออสเตรเลียตะวันตกออกนโยบายล่าฉลามเพื่อลดจำนวนประชากรของพวกเขา และได้รับการประท้วงคัดค้านจากประชาชน

#5 การจัดพื้นที่มหาสมุทร(Ocean zoning)เป็นประเด็นด้านการจัดการที่ได้รับความสนใจ กว่า 30 ประเทศนำเอา ocean zoning เป็นเครื่องมือในการจัดการ ล่าสุดคือ Blue Halo Initiative ในบาบูดา(Barbuda) โดยมีสถาบัน Waitt ร่วมมือกับรัฐบาลท้องถิ่นพัฒนาแผนการจัดการแบบองค์รวมในเขตทะเล หลังจากกระบวนการปรึกษากับชุมชนกว่า 17 เดือน เป็นผลให้เกิดแผนที่ทางทะเลที่รวมเอาการปกป้องเขตชายฝั่งทะเลร้อยละ 33

#6 มีคลื่นลูกใหม่ของกลุ่มอนุรักษ์มหาสมุทรที่รวมตัวกันแบบหลวมๆ มีประสิทธิภาพและขยันขันแข็ง ขณะที่กลุ่มองค์กรไม่แสวงหากำไรขนาดใหญ่ยังทำงานอย่างต่อเนื่อง เราตื่นเต้นที่เห็นกลุ่มใหม่เข้ามาร่วมทำงานปกป้องมหาสมุทร ขอเอ่ยนามเป็นพิเศษกับกลุ่ม The Black Fish (ต่อสู้กับการประมงผิดกฎหมาย) กลุ่ม SeaSketch (เทคโนโลยีแผนที่แบบมีส่วมร่วม) กลุ่ม SoarOcean (ใช้ drones เป็นเครื่องมือเพื่อดูแลมหาสมุทร) กลุ่ม SkyTruth (ใช้เทคโนโลยี remote sensing เพื่อบังคับใช้กฎหมายประมงให้มีประสิทธิภาพ)กลุ่ม Smart Fish (ปรับปรุงมูลค่าเพิ่มของผลิตจากทะเลให้กับชุมชน) กลุ่ม Future of Fish (ธุรกิจเพื่ออาหารทะเลที่ยั่งยืน) และกลุ่ม Parley for Oceans (ยกระดับแฟชั่นเพื่ออนุรักษ์ทะเล)

#7 ทรัพยากรประมงเพื่อการพาณิชย์ขขนาดใหญ่ฟื้นตัวจากการทำประมงเกินขนาด ในปี 2543 การประมง(จับปลาพื้นทะเล)ตามแนวชายฝั่งตะวันตกของสหรัฐอเมริกาเผชิญกับวิกฤตการประมงเกินขนาดจนรัฐบาลต้องประกาศให้เป็นหายนะภัย ในปี 2557 นี้เอง หลังจากการทำงานอย่างหนักและความร่วมมือระหว่างรัฐ ชาวประมง และองค์กรไม่แสวงหากำไรอย่าง the Environmental Defense Fund ความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งประมงได้ฟื้นตัวพอที่การประมงได้รับการรับรองว่ามีความยั่งยืน

#8 โครงการ The Clinton Global Initiative ก็เน้นเรื่องมหาสมุทร โดยที่ CGI (การริเริ่มของมูลนิธิ Clinton) นั้นมีประวัติที่น่าเชื่อถือของการสนับสนุนการปฏิบัติการแบบตัดขวางหลายภาคส่วนในประเด็นสำคัญๆ โดยการส่งเสริมคำมั่นที่เป็นรูปธรรมจากองค์กรสมาชิก เครือข่ายปฏิบัติการมหาสมุทรของ CGI จะดำเนินการในปี 2558 เพื่อร่วมสร้างแนวทางแก้ปัญหาระหว่างภาคอุตสาหกรรม รัฐบาล องค์กรไม่แสวงหากำไร และเศรษฐีใจบุญ

#9 การตรวจสอบย้อนกลับของอาหารทะเลกำลังจัดการโดยผู้กำหนดนโยบายและนักเทคโนโลยี การค้าผลิตผลการประมงผิดกฎหมาย ขาดการรายงานและไร้การควบคุม (IUU) นั้นยากที่ทำให้หมดไปเพราะห่วงโซ่อุปทานของอาหารทะเลมีความคลุมเครืออย่างมาก ในสหรัฐอเมริกา มากกว่าร้อยละ 32 ของอาหารทะเลจากการประมงทะเลที่นำเข้านั้นเป็นการประมงแบบผิดกฎหมาย และอีกราวร้อยละ 33 ของอาหารทะเลนั้นติดฉลากผิด หน่วยปฏิบัติการของทำเนียบขาวกำลังเน้นให้ความสำคัญกับประเด็นนี้ มีกลุ่มต่างๆ ได้ทำงานเพื่อแก้ปัญหาการตรวจสอบย้อนกลับของอาหารทะเล การบริโภคอาหารทะเลที่จับในท้องถิ่นนั้นช่วยแก้ปัญหานี้โดยการสนับสนุนการทำประมงของชุมชน

#10 มลพิษจากพลาสติกในมหาสมุทรก็ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้น การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ล่าสุดประมาณว่ามีเศษพลาสติกอย่างน้อยที่สุด 5.25 ล้านล้านชิ้นในมหาสมุทร ในขณะที่โลกเฝ้าดู การค้นหาเครื่องบินของสายการบินมาเลย์เซียที่สูญหายไปนั้นยุ่งยากอันเนื่องมาจากชิ้นส่วนเศษขยะในพื้นผิวของมหาสมุทร แล้วมีประดิษฐกรรมที่จะนำเอาชิ้นส่วนพลาสติกจากมหาสมุทรไหม ขอโทษ มันไม่มีทางทำได้ (แม้จะเห็นหนทางที่จะลดมลพิษจากพลาสติกลง)แต่ในวงการแฟชั่นเอง Pharrell, Bionic Yarn และ Parley for Oceans ทำงานร่วมกับ G-Star เพื่อทำเสื้อผ้าที่มาจากพลาสติกในมหาสมุทร

#11 ความพยายามเพื่อต่อกรกับภาวะมหาสมุทรกลายเป็นกรด(ocean acidification) เพิ่มขึ้น มหาสมุทรกำลังกลายเป็นกรดจากการที่ดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์จากบรรยากาศ เป็นภัยคุกคามต่อสิ่งมีชีวิตในทะเล นับตั้งแต่การกัดกร่อนของปะการัง ไปจนถึงการที่เปลือกของสัตว์ประเภทหอยบางลง ทำให้ปลามีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงและอ่อนไหวต่อสัตว์ที่เป็นผู้ล่ามากขึ้น การที่ราวหนึ่งในสามของภาวะมหาสมุทรกลายเป็นกรดมีสาเหตุมาจากมลพิษจากภาคพื้นดิน รัฐวอชิงตันได้พัฒนาแผนปฏิบัติการเพื่อขจัดมลพิษ (เช่น การปกป้องแหล่งน้ำที่เป็นแหล่งหอย oysters อันแสนโอชา) ส่วนรัฐแมรี่แลนด์และรัฐเมนกำลังดำเนินรอยตาม

#12 อ่าว Bristol ในรัฐอะลาสกา ได้รับการปกป้องจากการขุดเจาะน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ ร้อยละ 40 ของอาหารทะเลมาจากอ่าว Bristol แห่งนี้ เป็นพื้นที่ขนาดใหญ่แห่งหนึ่งของโลกที่มีปลาแซลมอลว่ายเวียนในธรรมชาติ อยู่ร่วมกับวาฬ แมวน้ำและนกทะเล นักกิจกรรมในท้องถิ่นและระดับประเทศต่างต่อสู้เพื่อการปกป้องพื้นที่นี้และยุติแผนการขุดเจาะน้ำมันและก๊าซธรรมชาติโดยกฎหมายที่ประธานาธิบดีลงนาม ขั้นต่อไปคือการปกป้องแหล่งต้นน้ำจากโครงการเหมืองแร่ Pebble Mine

#13 หนังสารคดีเกี่ยวกับมหาสมุทรและบทบาทของ Sylvia Earle นักชีววิทยาทางทะเลและนักกิจกรรมปกป้องมหาสมุทร ดอกเตอร์ Sylvia Earle ทุ่มเทชีวิตของเธอให้กับการสร้างจิตสำนึกปกป้องมหาสมุทรและเจรจาต่อรองเพื่อให้เกิดมาตรการอนุรักษ์ หนังสารคดียังนำเสนอเรื่องราวของขบวนการเคลื่อนไหวปกป้องมหาสมุทรและแรงบันดาลใจของบทบาทสตรีในงานด้านวิทยาศาสตร์

#14 การสื่อสารเรื่องมหาสมุทรก็ดีขึ้นเรื่อยๆ เราได้สร้างพลังเพื่อการสื่อสารในเรื่องนี้ ประเด็นซับซ้อนถูกย่อยให้ง่ายเพื่อให้ผู้คนเข้าถึงและมีส่วนร่วม ขอบคุณเป็นพิเศษแก่ความพยายามอย่างไม่ย่อท้อของกลุ่ม Upwell, Smithsonian Ocean Portal, บล๊อกของ National Geographic Ocean Views การวิจัยและการศึกษาทะเล(Marine Affairs Research and Education) โครงการ One World One Ocean และ โครงการ TerraMar ที่ช่วยกระจายข่าวสารเรื่องมหาสมุทรออกไป และจับตาการทำงานด้านการอนุรักษ์มหาสมุทรจาก #OceanOptimism….

ใช่แล้ว ปี 2557 เป็นปีที่มหาสมุทรเผชิญกับการประมงผิดกฎหมาย สัตว์ทะเลที่ใกล้จะสูญพันธุ์ไม่ได้รับการปกป้อง พลาสติกจำนวนมากขึ้นๆ ถูกทิ้งลงทะเล ชายฝั่งทะเลถูกรุกรานด้วยจากการพัฒนา มหาสมุทรอุ่นขึ้นและมีความเป็นกรดมากขึ้นในทุกนาทีที่เราละเลยไม่สนใจกับวิกฤตสภาพภูมิอากาศ

แต่ ณ ที่นี้แหละ เราต้องมองโลกในแง่ดี หวังว่าเรื่องราวเหล่านี้จะช่วยจุดประกาย เป็นกระแส เราต้องมุ่งเน้นทางออกต่อไปในปี 2558 ดีไม่ดี ปี 2558 อาจเป็นเป็นปีแห่งปลานกแก้วก็ได้นะ!