ภาพถ่ายดาวเทียมที่วิเคราะห์โดย GISTDA “น้ำป่าเขาใหญ่ทะลัก ปากช่องอ่วม ผลจากลักษณะภูมิประเทศและฝนตกหนัก” นี้ ไม่รู้จะเป็น “เสียงปลุก” ให้พวกเราทั้งหลายโดยเฉพาะผู้กำหนดนโยบายตื่นขึ้นจากฝันกลางวันหรือไม่ว่าเรากำลังเจอกับวิกฤตที่ใหญ่กว่าและซับซ้อนขึ้นหลังจากวิกฤตโรคระบาด Covid-19

นี่คือ disruption ของกระบวนการในธรรมชาติ ความปั่นป่วนของดินน้ำลมไฟ และผมโครตเชื่อว่า ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ไม่มีทางช่วยให้เรารอดพ้นจาก “วิกฤตทางนิเวศวิทยา” ที่กำลังคืบคลานเข้ามาได้ (มันถูกร่างโดยคนไม่กี่คนที่อายุรวมกันแล้วนี่เป็นหลานไดโนเสาร์ได้เลย) แล้วเรายังมี (ร่าง) กม โลกร้อนอีก ผมก็โครตเชื่อว่า มันก็ไม่ได้ช่วยอะไรอยู่ดี

จากกรณีที่เกิดเหตุการณ์ฝนตกหนักลงมาอย่างต่อเนื่องในพื้นที่เขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา โดยมีปริมาณน้ำฝน ณ วันที่ 8 ตุลาคม 2563 สูงถึง 80.6 มิลลิเมตร จนทำให้ดินไม่สามารถอุ้มน้ำได้ทำให้เกิดน้ำป่าไหลหลากและดินสไลด์ทับถนน โดยเฉพาะหมู่บ้านในตำบลหมูสี เข้าท่วมบ้านเรือนและสถานประกอบการต่างๆอย่างรวดเร็วจนได้รับความเสียหายแล้วกว่า 80 หลังคาเรือน ซึ่งครั้งนี้หนักกว่าหลายครั้งที่ผ่านมาและมีผลกระทบต่อประชาชนพื้นที่อยู่อาศัย พื้นที่เกษตร และพื้นที่เศรษฐกิจ

GISTDA ได้ทำการจำลองภาพสามมิติจากภาพดาวเทียม Landsat-8 ซ้อนทับกับข้อมูลแบบจำลองระดับความสูงภูมิประเทศ (DEM) ทำให้เห็นภาพลักษณะภูมิประเทศที่ชัดเจนยิ่งขึ้น ซึ่งด้านบนของภาพเป็นอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ มีเนื้อที่ปกคลุม 2,216 ตารางกิโลเมตร โดยเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน มีระดับความสูงแตกต่างกันตั้งแต่ระดับความสูง 400-1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ซึ่งพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบดังกล่าวอยู่ใกล้บริเวณตีนเขาของอุทยานทำให้ได้รับผลกระทบโดยตรง

อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำลำธารที่สำคัญหลายสาย หนึ่งในนี้คือ ห้วยลำตะคอง และห้วยลำพระเพลิง อยู่ในพื้นที่ทางทิศเหนือ ไหลไปหล่อเลี้ยงพื้นที่เกษตรกรรมของที่ราบสูงโคราช ไปบรรจบกับแม่น้ำมูล ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำคัญของภาคอีสานตอนล่างไหลลงสู่แม่น้ำโขง ห้วยมวกเหล็ก อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ มีปริมาณน้ำไหลตลอดทั้งปีและให้ประโยชน์ทางด้านการเกษตร โดยเฉพาะการปศุสัตว์ของภูมิภาคนี้ ไหลลงสู่แม่น้ำป่าสัก ที่อำเภอมวกเหล็ก ซึ่งในครั้งนี้ ได้เกิดฝนตกหนักต่อเนื่องติดต่อกันมาจึงทำให้ดินไม่สามารถอุ้มน้ำไว้ได้จึงเกิดน้ำป่าไหลหลากจากภูเขาลงสู่ลำตะคองล้นตลิ่งและเข้าท่วมบ้านเรือนดังกล่าว

อย่างไรก็ตาม GISTDA ได้วางแผนรับสัญญาณดาวเทียมเพื่อติดตามพื้นที่น้ำท่วมขังมากกว่า 24 ชั่วโมง ด้วยภาพดาวเทียมระบบเรดาร์อย่างต่อเนื่อง เพื่อนำส่งข้อมูลให้กับหน่วยปฏิบัติในพื้นที่เพื่อได้ใช้วางแนวทางในการบริหารจัดการ ช่วยเหลือ และฟื้นฟูพื้นที่เสียหายหรือได้รับผลกระทบต่อไป สามารถติดตาม สถานการณ์พื้นที่น้ำท่วมขังจากดาวเทียม ได้ที่ flood.gistda.or.th

ขอบคุณข้อมูลจากกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. 2563.

แหล่งที่มา: http://www.dnp.go.th/mfcd3/kaoyai.htmศูนย์อุทกวิทยากรมชลประทานภาคตะวันอออกเฉียงเหนือ. 2563. http://hydro-4.com/raintoday/showrain_today.php#จิสด้า#gistda#จิสด้าก้าวสู่ปีที่20#น้ำท่วม#mhesi#อว#ปากช่อง#นครราชสีมา#น้ำป่าไหลหลาก