จักรยานเป็นรูปแบบการคมนาคมที่นิยมที่สุดเท่าที่สร้างขึ้น ด้วยการใช้งานอย่างแพร่หลาย จักรยานเป็นจักรกลที่เราทุกคนคุ้นเคย จากต้นแบบ จักรยานถูกประดิษฐ์ขึ้นนับตั้งแต่การสร้าง “จักรยานที่ปลอดภัย(Safety Bicycle)” ในปลายคริสตศตวรรษที่ 19 เช่นเดียวกับต้นแบบอื่นๆ ที่ประสบความสำเร็จ เช่น เก้าอี้สี่ขา เงินตรา และโทรศัพท์ รูปแบบพื้นฐานของจักรยานส่วนใหญ่ยังคงเดิมไม่เปลี่ยนแปลง
จริงๆ แล้ว จักรยานคือกลไกแบบง่าย ออกแบบเพื่อนำพลังงานจากอวัยวะของร่างกายที่ทรงพลังที่สุดนั่นคือ ขาทั้งสอง และส่งผ่านไปยังล้อ กลไกดังกล่าวนี้โปร่งใสชัดเจน ตาของมนุษย์สามารถอ่านกลไกตามสัญชาตญาน รับรู้ว่ากำลังได้ส่งผ่านจากขาสองข้างของตนไปยังล้อผ่านข้อหมุนและโซ่ได้อย่างไร แม้กระทั่งองค์ประกอบที่ซับซ้อนขึ้นอย่างเกียร์และเบรคก็ยังเป็นการทำงานเชิงกลอย่างง่าย ในห้วงเวลาที่โลกถูกครอบงำด้วยยุคดิจิตอล จักรยานยังคงเป็นกลไกแบบอะนาล็อกได้อย่างเชิดหน้าชูตา
แต่มิใช่ว่าจักรยานทุกชนิดจะเหมือนกัน จักรยานประสิทธิภาพสูงนั้นมีลักษณะอย่างหาที่เปรียบมิได้ ช่วยให้นักกรีฑาแสดงความสามารถเฉพาะอย่างเต็มสมรรถนะ ส่วนจักรยานใช้ขี่ในเมืองนั้นต้องเน้นความสะดวกสบาย มีพื้นที่ให้บรรจุของและใช้งานได้นาน จักรยานทุกแบบมีราคาเฉพาะแตกต่างกัน ที่สำคัญที่สุด จักรยานนั้นแตกต่างกันตามผู้ใช้งาน เป็นการเดินทางส่วนบุคคล ใช้ในการขนส่ง เป็นงานอดิเรก ใช้ออกกำลังกาย และเป็นความหลงไหลของใครของมัน
———
ธารา บัวคำศรี – เก็บความจากหน้งสือ Fifty Bicycle That Changed The World โดย Alex Newson, The Design Museum. ซึ่งมีทั้งหมด 50 ตอนต่อเนื่อง
ภาพประกอบ : จักรยาน Columbia Model 74 Chainless Safety Bicycle http://www.thestrong.org/online-collections/nmop/5/21/113.2273
