ด้วยชื่ออย่างซีเรียม (cerium), แลนทานัม (lanthanum) และอิตเทอร์เบียม (ytterbium) แร่ธาตุหายาก (rare earth elements) จึงไม่ใช่สิ่งที่คนทั่วไปคุ้นเคยนัก แต่สินค้าบริโภคที่ใช้แร่เหล่านี้—เช่น แม่เหล็ก เลนส์กล้อง และแบตเตอรี่—กลับเป็นของที่เรารู้จักกันดี

แร่หายากมีทั้งหมด 17 ชนิด แต่โลหะสำคัญเหล่านี้ไม่ได้หายากอย่างที่ชื่อบอก (ในความเป็นจริง บางชนิดมีอยู่มากในเปลือกโลก) ปัจจุบันแร่หายากส่วนใหญ่—คิดเป็น 96% ของตลาด—มาจากประเทศจีน และราวครึ่งหนึ่งมาจากเหมืองป่ายานโอบ่อ (Bayan Obo) ที่เห็นในภาพด้านบน เมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2001 (ภาพบน) และวันที่ 30 มิถุนายน 2006 (ภาพล่าง) เครื่องมือ Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer (ASTER) บนดาวเทียม Terra ของนาซา ได้บันทึกภาพสีเทียมของเหมืองแห่งนี้ในเขตปกครองตนเองมองโกเลียใน

ในภาพ พืชพรรณปรากฏเป็นสีแดง ทุ่งหญ้าเป็นสีน้ำตาลอ่อน โขดหินเป็นสีดำ และผิวน้ำเป็นสีเขียว จะเห็นได้ว่ามีหลุมเปิดหน้าดินขนาดใหญ่ 2 แห่ง รวมถึงบ่อเก็บกากแร่และกองกากแร่อยู่หลายจุด ใช้เครื่องมือเปรียบเทียบภาพเพื่อดูว่าเหมืองได้ขยายใหญ่ขึ้นเพียงใดตั้งแต่ปี 2001 ตามรายงานของหน่วยสำรวจทางธรณีวิทยาสหรัฐฯ (USGS) จีนผลิตแร่หายากประมาณ 81,000 ตันในปี 2001 และเพิ่มขึ้นเป็นราว 120,000 ตันในปี 2006

การทำเหมืองในระดับเข้มข้นเช่นนี้ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมรอบข้างอย่างชัดเจน สมาคมแร่หายากแห่งประเทศจีนระบุว่า ทุก ๆ การผลิตแร่หายากหนึ่งตัน จะปล่อยก๊าซเสียปริมาณ 9,600–12,000 ลูกบาศก์เมตร (340,000–420,000 ลูกบาศก์ฟุต) ซึ่งมีทั้งฝุ่นเข้มข้น กรดไฮโดรฟลูออริก ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ และกรดซัลฟูริก นอกจากนี้ยังเกิดน้ำเสียที่เป็นกรดราว 75 ลูกบาศก์เมตร (2,600 ลูกบาศก์ฟุต) และกากกัมมันตรังสีประมาณหนึ่งตัน

ตามรายงานของ USGS สหรัฐฯ มีปริมาณแร่หายากในแหล่งใต้ดินมากพอที่จะตอบสนองความต้องการของทั้งโลกไปอีกหลายสิบปี แต่ก่อนที่เหมืองเมาน์เทนพาส (Mountain Pass) ในรัฐแคลิฟอร์เนียจะกลับมาเปิดทำการเมื่อไม่นานมานี้ มีแร่มูลค่าเหล่านี้เพียงไม่กี่ชนิดที่ถูกขุดขึ้นมาในสหรัฐฯ

NASA Earth Observatory images by Jesse Allen and Robert Simmon, using data from the NASA/GSFC/METI/ERSDAC/JAROS, and U.S./Japan ASTER Science Team.
References & Resources

Tse, Pui-Kwan. (2011) China’s Rare-Earth Industry. U.S. Geological Survey Open-File Report 2011-2042.
Long, Keith. (2010) The Principal Rare Earth Elements Deposits of the United States—A Summary of Domestic Deposits and a Global Perspective. U.S. Geological Survey Open-File Report 2011–104.
Long, Keith. (2011) The Future of Rare Earth Elements—Will These High-Tech Industry Elements Continue in Short Supply? U.S Geological Survey Open-File Report 2011-1189.
Humphries, Mark. (2011) Rare Earth Elements: The Global Supply Chain. Congressional Research Service. Accessed April 19, 2012.
Hurst, Cindy. The Rare Earth Dilemma: China’s Rare Earth Environmental and Safety Nightmare. Accessed April 19, 2012.