เรียบเรียงจาก : https://www.japantimes.co.jp/environment/2024/12/30/climate-change/climate-talks-minilateralism-alternative/
ตั้งแต่การปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพไปจนถึงการแก้ไขปัญหามลพิษจากพลาสติก การประชุมพหุภาคีด้านสิ่งแวดล้อมแต่ละครั้งในปี 2024 จบลงด้วยความผิดหวัง
การปกป้องโลกเป็นความพยายามระดับโลกที่สำเร็จได้ก็ต่อเมื่อประเทศต่าง ๆ เห็นพ้องที่จะดำเนินการร่วมกัน อย่างไรก็ตาม หากดูจากการเจรจาสำคัญด้านสภาพภูมิอากาศในปีนี้แล้ว ดูเหมือนว่าสถานการณ์จะไม่ค่อยดีนัก
ในปี 2024 การเจรจาเพื่อหยุดยั้งมลพิษจากพลาสติก ปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพ และยุติการกลายเป็นทะเลทรายล้มเหลวทั้งหมด ขณะเดียวกัน ข้อตกลงในการประชุม COP29 ทำให้ประเทศกำลังพัฒนาไม่พอใจกับจำนวนเงินที่ตกลงกันไว้เพื่อช่วยพวกเขาต่อสู้กับภาวะโลกร้อน และยังหลีกเลี่ยงที่จะกล่าวถึงความจำเป็นในการลดการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลอีกด้วย”
“มันกลายเป็นเรื่องยากขึ้นเรื่อย ๆ ที่จะบรรลุข้อตกลงที่ทั้งทะเยอทะยานและเป็นไปได้จริง ซึ่งสามารถแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้” มาเรีย อิวาโนวา ผู้อำนวยการโรงเรียนด้านนโยบายสาธารณะและกิจการเมืองในเขตเมือง มหาวิทยาลัยนอร์ทอีสเทิร์น กล่าว “ปัญหาอย่างการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและมลพิษจากพลาสติกเป็นปัญหาเชิงระบบ เชื่อมโยงข้ามภาคส่วน และฝังตัวอยู่ในโครงสร้างทางเศรษฐกิจ”
ข้อตกลงด้านสิ่งแวดล้อมระดับโลกไม่เคยเป็นเรื่องง่าย แต่การแบ่งขั้วทางการเมือง อิทธิพลที่เพิ่มขึ้นของบรรษัทข้ามชาติ และงบประมาณของรัฐบาลที่ตึงเครียด ทำให้ประเทศต่าง ๆ เต็มใจที่จะประนีประนอมกันน้อยลงกว่าเดิม
“กว่าจะไปถึงขั้นตอนของเอกสารหรือข้อตกลงที่ทุกฝ่ายเห็นพ้องกันได้ มันถูกลดทอนลงจนแทบไม่เหลืออะไรเลยในท้ายที่สุด” ฮวน คาร์ลอส มอนเตร์เรย์-โกเมซ ผู้แทนพิเศษด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของปานามา ซึ่งเข้าร่วมการเจรจาสำคัญด้านสภาพภูมิอากาศระดับนานาชาติทั้งสี่ครั้งในปีนี้ กล่าว
นี่คือภาพรวมของการเจรจาระดับโลกในประเด็นสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อมในปี 2024
การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
เกือบ 200 ประเทศตกลงกันในเมืองบากู ประเทศอาเซอร์ไบจาน ที่จะเพิ่มเงินทุนเป็นสามเท่าสำหรับการช่วยเหลือประเทศกำลังพัฒนาในการรับมือกับอุณหภูมิที่กำลังสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ในการประชุม COP29 เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา อย่างไรก็ตาม การเจรจาในบางช่วงเต็มไปด้วยความขัดแย้งอย่างเปิดเผย และข้อตกลงที่ได้มานั้นแม้แต่ผู้สนับสนุนหลายคนยังมองว่ายังไม่เพียงพอและน่าผิดหวัง
ประเทศร่ำรวยให้คำมั่นที่จะจัดสรรเงินอย่างน้อย 300 พันล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีภายในปี 2035 ผ่านการจัดสรรงบประมาณสาธารณะ รวมถึงข้อตกลงทวิภาคีและพหุภาคี ข้อตกลงนี้ยังเรียกร้องให้ประเทศต่าง ๆ ระดมเงินรวม 1.3 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี โดยส่วนใหญ่คาดว่าจะมาจากการจัดหาเงินทุนจากภาคเอกชน
“การเจรจาครั้งนี้ช่วยรักษาระบบพหุภาคีให้ดำเนินต่อไปได้” มอนเตร์เรย์-โกเมซกล่าวในบากู อย่างไรก็ตาม ความล้มเหลวในการปฏิบัติตามคำมั่นสำคัญหมายความว่าความพยายามในการจำกัดการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิโลกให้อยู่ที่ 1.5 องศาเซลเซียสนั้น “ล้มเหลว” เขากล่าว
มลพิษพลาสติก
แม้จะได้รับการสนับสนุนอย่างล้นหลามจากประชาชนและภาคธุรกิจ แต่ผู้เจรจาในเมืองปูซาน ประเทศเกาหลีใต้ กลับไม่สามารถบรรลุฉันทามติในการลดการผลิตพลาสติกและยุติการใช้สารเคมีอันตราย ในการประชุมที่ควรจะเป็นจุดสิ้นสุดของการเจรจาเรื่องสนธิสัญญาพลาสติกร่วมระดับโลกที่ดำเนินมานานสองปี
ความคืบหน้าถูกขัดขวางโดยซัพพลายเออร์น้ำมัน เช่น ซาอุดีอาระเบียและรัสเซีย การส่งเสริมการใช้พลาสติกซึ่งผลิตจากเชื้อเพลิงฟอสซิล ถือเป็นพื้นที่การเติบโตที่สำคัญสำหรับอุตสาหกรรมนี้ เนื่องจากรถยนต์ไฟฟ้าและพลังงานหมุนเวียนกำลังกัดกร่อนความต้องการใช้น้ำมันดิบ
ประเทศที่ผลักดันสนธิสัญญาที่มีผลผูกพันทางกฎหมายยอมรับว่าพวกเขาต้องพยายามมากขึ้น “เราควรปรับปรุงการประสานงานของเราให้ดีขึ้น” คามิลา เซเปดา หัวหน้าผู้เจรจาด้านสภาพภูมิอากาศและความหลากหลายทางชีวภาพของเม็กซิโกกล่าวในปูซาน “เรากำลังตระหนักว่าเราต้องการความสนใจจากทุกคน”
ผู้เจรจามีเป้าหมายที่จะจัดการประชุมอีกครั้งในปีหน้า โดยมีการสนับสนุนที่เพิ่มขึ้นจากประเทศส่วนใหญ่ในการจำกัดการผลิตและการบริโภคพลาสติก จำกัดสารเคมีอันตราย และยุติการใช้ผลิตภัณฑ์แบบใช้ครั้งเดียว เช่น ช้อนส้อมแบบใช้แล้วทิ้ง
การสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ
การประชุม COP16 ในเมืองคาลี ประเทศโคลอมเบีย สิ้นสุดลงโดยไม่มีข้อตกลงในการผลักดันสนธิสัญญาสำคัญเพื่อปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพที่ได้รับการรับรองเมื่อสองปีก่อน ประเทศต่าง ๆ ไม่สามารถตกลงกันได้เกี่ยวกับการจัดตั้งกองทุนธรรมชาติระดับโลกใหม่ และผู้แทนบางส่วนเริ่มเดินทางกลับ เนื่องจากการประชุมลากยาวเกินเวลา
อย่างไรก็ตาม การประชุมครั้งนี้บรรลุบางเป้าหมายที่ตั้งไว้ โดยประเทศต่าง ๆ จะเดินหน้าจัดตั้ง กองทุนคาลี เพื่อปกป้องธรรมชาติ โดยกองทุนนี้จะได้รับเงินจากบริษัทที่ขายผลิตภัณฑ์ เช่น ยาและเครื่องสำอาง ที่พัฒนาขึ้นจากข้อมูลทางพันธุกรรมที่เก็บรวบรวมจากธรรมชาติ
แต่สิ่งที่ถูกขนานนามในตอนเริ่มต้นว่าเป็น “COP แห่งการปฏิบัติจริง” ยังคงไม่สามารถบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ได้ ส่วนใหญ่ของประเทศที่เข้าร่วมยังไม่ส่งแผนการดำเนินงานเพื่อบรรลุสนธิสัญญาปี 2022 และประเทศร่ำรวยให้คำมั่นสนับสนุนเงินทุนใหม่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น
การกลายเป็นทะเลทราย
การประชุม COP16 ที่จัดขึ้นในเดือนธันวาคม ณ กรุงริยาด ประเทศซาอุดีอาระเบีย มีเป้าหมายเพื่อแก้ไขปัญหาการกลายเป็นทะเลทราย แต่ผู้แทนไม่สามารถตกลงกันได้ในเรื่องกลไกระดับโลกสำหรับการจัดการปัญหาภัยแล้ง
การเจรจาครั้งนี้มุ่งเน้นไปที่การจัดหาเงินทุนสำหรับระบบเตือนภัยล่วงหน้าและโครงสร้างพื้นฐานที่สามารถรับมือได้ในประเทศยากจนซึ่งเป็นกลุ่มที่เปราะบางที่สุด นักวิทยาศาสตร์ได้เตือนว่า มากกว่า 75% ของพื้นที่บนพื้นผิวโลกได้กลายเป็นพื้นที่แห้งแล้งถาวรในช่วงสามทศวรรษที่ผ่านมา เนื่องมาจากกิจกรรมของมนุษย์และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
อะไรคือก้าวต่อไป?
ฌอง-เฟรเดริก มอแรง ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยลาวาลในแคนาดา กล่าวว่า อัตราการบรรลุข้อตกลงด้านสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศลดลงอย่างมากจากจุดสูงสุดในช่วงต้นทศวรรษ 2000 แต่สาเหตุมาจากการที่ข้อตกลงจำนวนมากมีอยู่แล้ว มากกว่าที่จะเป็นเพราะการเจรจายากขึ้น ซึ่งหมายความว่าผู้เจรจาควรเปลี่ยนความสนใจจากการสร้างสนธิสัญญาใหม่ไปสู่การปรับปรุงและเสริมสร้างข้อตกลงที่มีอยู่
หนึ่งในวิธีที่จะผลักดันให้เกิดข้อตกลงด้านสิ่งแวดล้อมที่ทะเยอทะยานมากขึ้น คือการกระตุ้นให้มีการลงคะแนนเสียงระหว่างประเทศแทนการพยายามหาฉันทามติในระหว่างการเจรจา ฮวน คาร์ลอส มอนเตร์เรย์-โกเมซ จากปานามากล่าว โดยเขาชี้ว่าอนุสัญญาประวัติศาสตร์หลายฉบับผ่านการลงคะแนนแบบเสียงข้างมากหรือสองในสาม
อีกทางเลือกหนึ่งคือการให้กลุ่มประเทศขนาดเล็กหรือกลุ่มพันธมิตรหลายภาคส่วนรวมตัวกันเพื่อจัดตั้งพันธมิตรที่มุ่งแก้ไขปัญหาลำดับความสำคัญร่วมกัน มาเรีย อิวาโนวา จากมหาวิทยาลัยนอร์ทอีสเทิร์นกล่าว
“Minilateralism กำลังเกิดขึ้นเป็นทางเลือก หรืออย่างน้อยก็เป็นส่วนเสริมของพหุภาคีนิยม” เธอกล่าว “พวกเขามีความยืดหยุ่นมากกว่าและสามารถสร้างแรงผลักดันในการยอมรับเป้าหมายร่วมกันในวงกว้างได้”
Taragraphies 